Osteochondritis Dissecans (OCD)
WAT IS OCD?
Osteochondritis dissecans, afgekort OCD, is een aandoening van het bot net onder het kraakbeen gelegen en kan theoretisch voorkomen in elk gewricht. Het is een aandoening die voornamelijk gezien wordt bij jonge adolescenten. Het resulteert initieel in een verzwakking van het bot onder het kraakbeen waardoor uiteindelijk loslating kan ontstaan van het bovenliggende kraakbeen. Wat de exacte oorzaak is ongekend maar de oorzaak is waarschijnlijk multifactorieel.
Naast de knie is de elleboog een van de meest voorkomende locatie. De meest frequente plaats is aan de buitenzijde (radiair) van het onderuiteinde van de bovenarm, ook wel capitellum genoemd.
Er zijn verschillende stadia waarbij initieel het kraakbeen intact is, nadien kan het progressief loskomen en soms volledig losgeraken en rondzweven in het gewricht. Hoe vroeger de juiste diagnose gesteld wordt, alsook hoe jonger de patiënt, hoe beter de prognose.
WAT ZIJN DE OORZAKEN?
De oorzaak van OCD is niet eenduidig gekend en is multifactorieel. De verschillende processen hierin betrokken zouden zijn genetische voorbeschiktheid, anatomie, trauma en systemische aandoeningen.
Er werd een link gevonden met repetitieve overhandse sporten en activiteiten die met hoge belasting teweeg brengen op het gewrichtsoppervlak
WELKE KLACHTEN GEEFT DIT?
Net als het ziekteverloop kennen de symptomen ook een uitgebreid scala van mogelijkse presentaties. Milde symptomen kunnen ontstaan bij in het beginstadium wanneer er een verzwakking aanwezig is van het onderliggend bot. Er is dan een vage last aan de elleboog die vaak gaat liggen bij staken van de activiteiten.
De elleboog kan gezwollen zijn en een krakende gewaarwording (crepitus) kan optreden. In ernstiger en verder gevorderde gevallen kan er een ook nog bewegingsbeperking ontstaan voornamelijk bij het strekken van de elleboog.
HOE WORDT DE DIAGNOSE GESTELD?
De diagnose wordt mee bepaald door middel van beeldvorming. In eerste instantie wordt een radiografie van het ellebooggewricht genomen (voor- en zijaanzicht). Aan de hand van deze radiografie kan soms de diagnose worden bevestigd, ook andere aandoeningen kunnen hiermee worden uitgesloten.
Indien de radiografie te weinig detail toont, wordt een scanner (CT-scan) gevraagd. Hierbij kan kan duidelijker worden ingeschat hoe groot het fragment bot met kraakbeen is en of het fragment nog op zijn plaats zit of rondzweeft in het gewricht.
Zoals je ook kan lezen onder ‘behandeling’ dient deze gericht te worden op het klinische beeld en zeker de ernst van het letsel. Daarom is goede beeldvorming met een MRI zeker aangewezen.
WAT ZIJN DE BEHANDELINGSMOGELIJKHEDEN?
Afhankelijk van de ernst van het letsel, dat wordt ingeschat met behulp van de MRI, kan een gerichte therapie worden toegepast. De ingreep gebeurt met behulp van een kijkoperatie.
-
Kijkoperatie
Een kijkoperatie of artroscopie is een operatie waarbij er niet één grote insnede wordt gemaakt zoals klassiek gebeurt, maar wel verschillende kleine incisies. Langs die punten worden een camera en fijne werkinstrumenten ingebracht.
Op deze manier kan de ellebooggewricht rondom rond worden geïnspecteerd. De grootte van het kraakbeenfragment wordt ingeschat alsook de eventuele fixatie van het stuk. Kleine en volledig losse stukjes kunnen niet worden teruggeplaatst en worden verwijderd zodat ze geen verdere schade aan het gewricht kunnen veroorzaken. Grote of nog goed gefixeerde stukken zullen zo veel mogelijk bewaard worden en zo nodig opnieuw vastgemaakt worden.
Het voordeel van een kijkoperatie ten opzichte van een open ingreep is de snellere revalidatie ten opzichte van een open ingreep waarbij veel meer structuren dienen te worden geopend en terug worden gehecht.
FREQUENT GESTELDE VRAGEN
-
Ik heb bevestigde OCD, moet ik dan veel stilzitten met mijn elleboog om verdere schade te vermijden?
Alles hangt af van de ernst van de aandoening. Afstemmen van de activiteiten volgens de ervaren last is dus het meest aangewezen. Aangezien de behandeling wordt afgestemd op het stadium van de aandoening en de ervaren last is het best een arts te raadplegen en samen met hem een beleid uit te stippelen.
-
Hoelang ben ik arbeidsonbekwaam na een ingreep?
Deze aandoening is voornamelijk voorkomend bij kinderen. Echte arbeidsongeschiktheid is niet van toepassing maar de terugkeer naar sport is wel en is wisselend.
Aangezien de diagnose een breed spectrum van aandoeningen dekt is een eenduidige termijn echter niet te bepalen en hangt het voornamelijk af van welke ingreep nu toegepast is.
Bij verwijderen van het stukje of debridement van het gewricht, wordt er geen beperking opgelegd en mag de elleboog onmiddellijk worden bewogen. Nadien dient progressief verder gewerkt te worden aan de mobiliteit van de elleboog, soms is hierbij kinesitherapie aangewezen.
In het geval van refixatie van het fragment kan de terugkeer naar sport oplopen tot 3 maand.
-
Wat kan ik verwachten na een kijkoperatie van de elleboog?
U krijgt een gips na de arthroscopie die u mag verwijderen na 1 dag. Deze gips zorgt voor het vlot verwijderen van het overtollig vocht dat in uw elleboog werd gebracht tijdens de ingreep.
Het verdere verloop na de ingreep hangt voornamelijk af van welke ingreep er precies is uitgevoerd. Indien bij de kijkoperatie alleen het stukje kraakbeen werd verwijderd zal u gedurende enkele dagen tot een week last hebben van de ingreep. U mag dan echter wel onmiddellijk na de operatie bewegen met de elleboog. De pijn ontstaan door de ingreep verdwijnt na verloop van enkele weken.
Indien er toch een refixatie van het fragment diende te gebeuren kan de pijnlijke periode iets langer duren en zal er wel een duidelijk sportverbod opgelegd worden tussen 6 tot soms 12 weken.
-
Wat zijn de mogelijke complicaties van een kijkoperatie?
De kans op complicaties na een dergelijke ingreep is klein maar nooit onbestaand. Rondom de elleboog lopen drie grote zenuwen in dichte nabijheid. Om die reden wordt het ellebooggewricht eerst gevuld met water om zo door het op spanning gebrachte kapsel de zenuw weg te duwen van de elleboog zelf en de kans op letsel te verkleinen.
Eventueel kan er een voosheid ontstaan over delen van de elleboog of voorarm omwille van de nabijheid van zenuwen rondom de elleboog. Zenuwen recupereren traag en dit kan 6 maanden tot een jaar duren, maar normaal verdwijnen de klachten vanzelf.
Een infectie is altijd mogelijk bij elke ingreep; maar bij een kijkoperatie is de kans op infecties zeer gering gezien de elleboog tijdens de ingreep continu met steriel water wordt gespoeld.
Bij elke elleboogingreep is er een kans op stijfheid die vaak afhangt van de ernst van de aandoening en de grootte van de ingreep.
Afbeeldingen:
The Netter Collection of Medical Illustrations Musculoskeletal System, Volume 6, Part I - Upper Limb by Joseph P. Iannotti, Richard Parker